गोकर्ण जोशी
बेलडाँडीस्थित सिद्ध-बैजनाथ मन्दिर ऐतिहासिक, धार्मिक, र सांस्कृतिक दृष्टिले महत्त्वपूर्ण धरोहर हो।
यो मन्दिर बेलडाँडीको पहिचानसँग मात्र नभई हिन्दू धर्मको गहिरो आस्थासँग पनि जोडिएको छ।
इतिहास र किंवदन्ति
सिद्ध-बैजनाथ मन्दिरको उत्पत्तिसँग जोडिएको एउटा रोचक किंवदन्ति प्रचलित छ। प्राचीन कालमा बेलडाँडीको अधिकांश भूभाग घना जंगलले ढाकिएको थियो। यही जंगलको बीचमा रहेको शिवलिङ्गमा जङ्गली हात्तीहरूले नियमित रूपमा जलाभिषेक गर्थे भन्ने जनश्रुति पाइन्छ। हात्तीहरूको यस्तो अद्भुत व्यवहारलाई पवित्र मान्दै स्थानीयहरूले यहाँ सिद्ध-बैजनाथ महादेवको मन्दिर निर्माण गरेका थिए।
बेलडाँडी नामकरणसँगको सम्बन्ध
यो मन्दिर रहेको स्थानमा विशाल बेलका रुखहरू रहेका कारण यहाँको नाम ‘बेलडाँडी’ रहन गएको मानिन्छ। तत्कालीन पञ्चायती शासनकालमा यस क्षेत्रलाई बेलडाँडी नामकरण गरिनुको प्रमुख कारण यही धार्मिक स्थल भएको विश्वास गरिन्छ।
धार्मिक महत्त्व
सिद्ध-बैजनाथ मन्दिर शिवभक्तहरूको आस्थाको केन्द्रबिन्दु हो। प्रत्येक वर्ष महाशिवरात्रि, हरितालिका तीज, सोमबारहरूमा यहाँ विशेष पूजाआजा आयोजना हुने गर्दछ। स्थानीय तथा अन्य क्षेत्रका श्रद्धालुहरू यहाँ दर्शनका लागि आउने गर्दछन्।
संरक्षण र प्रवर्द्धनको आवश्यकता
बेलडाँडीको यो महत्वपूर्ण धार्मिक सम्पदा अहिले पनि संरक्षण र विकासको पर्खाइमा छ। यदि यसलाई पर्यटकीय गन्तव्यका रूपमा प्रवर्द्धन गर्न सकियो भने धार्मिक पर्यटनका माध्यमबाट क्षेत्रको आर्थिक र सांस्कृतिक विकास गर्न सकिन्छ।
सिद्ध-बैजनाथ मन्दिर केवल एउटा पूजास्थल मात्र नभई, बेलडाँडीको ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, र धार्मिक पहिचानको आधारशिला हो। यसको संरक्षण, प्रवर्द्धन, र प्रचार-प्रसार गर्नु हाम्रो दायित्व हो ताकि भावी पुस्ताले पनि यसको महत्त्व बुझ्न सकून्।
लेखक बेलडाँडी पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि नागरिक अभियानका अध्यक्ष रहेका छन् ।
